[STRONA ARCHIWALNA] Pracownia Języka i Kultury Arabskiej
SZTUKA DIALOGU
dr Jabbar Koubaisy
czwartek 23 stycznia 2020 godz. 17:00
Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu”
Spotkanie poświęcone będzie problematyce dialogu
chrześcijańsko-muzułmańskiego na przykładzie działalności Centrum
Dialogu i Kultury „Doha” w Katowicach.
JABBAR KOUBAISY – z pochodzenia Irakijczyk, urodzony 29 maja 1965 roku
w Al-Habbaniyyi, od 25 lat mieszkający na Śląsku. Dyrektor Centrum
Dialogu i Kultury „Doha” w Katowicach, Dyrektor Ośrodka Kultury
Muzułmańskiej w Warszawie, Sekretarz Rady Naczelnej Ligi Muzułmańskiej
w Polsce, Pełnomocnik Rady Imamów ds. Dialogu Międzyreligijnego przy
Lidze Muzułmańskiej w RP, Prezes Muzułmańskiej Fundacji Pomocy. Autor
licznych prac naukowych i popularno-naukowych, m.in. „Rola meczetu w
Polsce”, „Działalność dobroczynna – normy szariatu i prawa”,
„Umiarkowanie w prawie muzułmańskim”, „Ochrona środowiska według
prawa muzułmańskiego”, „Maria w islamie”. Jest organizatorem i
aktywnym uczestnikiem dialogu międzyreligijnego oraz muzułmańskiego
życia kulturalnego w Polsce, jednym z inicjatorów corocznych obchodów
Dnia Chrześcijaństwa wśród Muzułmanów w Polsce, a także pomysłodawcą i
założycielem Centrum Kultury i Dialogu „Doha” w Katowicach.
Zaplanowana na rok 2020 czwarta edycja projektu „Orient Express”
organizowanego przez Koło Naukowe Arabistów „Zahra as-Sahra”
działające przy Katedrze Orientalistyki (byłej Pracowni Języka i
Kultury Arabskiej) na Wydziale Humanistycznym (byłym Wydziale
Filologicznym) UMK pod opieką dr Magdaleny Lewickiej, opatrzona jest
podtytułem „Sztuka Przestrzenią Dialogu”. Stanowi kontynuację
ubiegłorocznego cyklu spotkań pod hasłem „Sztuka Świata Islamu”, które
spotkały się z dużym zainteresowaniem odbiorców, mimo zawężenia
tematyki rozważań do kwestii oscylujących wokół sztuki i często dość
specjalistycznych zagadnień, jednak osadzona zostanie w znacznie
większym stopniu w kontekście wpływów i interferencji kulturowych. Te
bowiem stają się przyczynkiem do nawiązywania i podtrzymywania
wzajemnych relacji, współegzystencji opartej na wzajemnym zrozumieniu
i poszanowaniu odrębności, wreszcie – „dialogu życia”, tak
pojedynczych osób, jak i całych społeczności o różnym bagażu
kulturowym, różnych tradycjach i systemach wartości. Jak wiadomo, mimo
różnych względów natury obiektywnej i subiektywnej, które powodowały,
że na przestrzeni dziejów wybuchały konflikty pomiędzy ludźmi
odmiennych kultur, wytwory cywilizacji materialnej i duchowej
pozwalały na budowanie „mostów porozumienia” i zacieranie granic. Choć
początkowo budziły obawy i lęk, jak wszystko, co obce i nowe, wraz z
rozwojem cywilizacji i częstszymi kontaktami różnice przestawały
dziwić, stały się czymś naturalnym, co więcej – z biegiem wieków
ludzie przekonali się, że zjawisko wielokulturowości jest społecznym
bogactwem, a elementy kultury i sztuki różnych cywilizacji twórczo
wzbogacają dorobek kulturowy całej ludzkości.
Nie bez powodu sztuka stanowi jedyną w swoim rodzaju przestrzeń,
której przypisano tak wiele tak istotnych funkcji: komunikacyjną
(dzieło stanowi medium, za pomocą którego artysta porozumiewa się z
odbiorcą), estetyczną (dzieło wywołuje u odbiorcy określone przeżycia
estetyczne), poznawczą (odbiorą poznaje nie tylko dzieło, ale i
związaną z nim historię), etyczną i wychowawczą (dzieło uczy,
prezentuje właściwe wzorce, skłania do refleksji), metafizyczną
(dzieło związane jest często ze sfera duchową, inspirowane religią i
do niej nawiązujące), emocjonalną (dzieło niesie w sobie ładunek
emocjonalny), ludyczną i terapeutyczną (dzieło jest formą zabawy,
relaksu i odprężenia), integracyjną (dzieło wyzwala poczucie
przynależności do danej grupy i związków z nią), identyfikacyjną
(dzieło pomaga zachować tożsamość kulturową). Co więcej, sztuka
stanowi przestrzeń, która nie zna granic, która nie zna podziałów,
która nie zna odmienności. Przestrzeń, w której spotykają się,
funkcjonują obok siebie lub wzajemnie się przenikają różne kultury, a
jednocześnie przestrzeń, która jest wspólna dla wszystkich ludzi,
niezależnie od pochodzenia, wyznania, koloru skóry i innych
odmienności, bowiem łączą ich te same uczucia i odczucia towarzyszące
zarówno tworzeniu, jak i odbiorowi sztuki.
Do współpracy przy realizacji kolejnej edycji projektu organizatorzy
zaprosili ekspertów reprezentujących środowisko akademickie oraz
przedstawicieli środowiska muzułmańskiego mieszkających w Polsce,
którzy gotowi są do podzielenia się z szerokim gronem odbiorców swoimi
refleksjami, wiedzą i doświadczeniami dotykającymi różnych zagadnień
muzułmańskiego kręgu kulturowego. Podczas kolejnych spotkań dadzą nam
okazję poznania tego obszaru przez pryzmat rozmaitych zagadnień
osadzonych w kontekście sztuki, zarówno tej rozumianej jako wytwory
cywilizacji, jak i tej, która obejmuje różnego rodzaju umiejętności
radzenia sobie w skomplikowanej rzeczywistości współczesnego świata
islamu. A wszystko to w atmosferze „podwieczorków międzykulturowych”,
podczas których opowieści naszych gości przeplatać się będą ze
swobodnymi rozmowami i pytaniami odbiorców, a towarzyszyć im będą
orientalne zapachy i smaki aromatycznej kawy z kardamonem i herbaty z
miętą oraz słodkich przysmaków, z których słyną kraje muzułmańskiego
Orientu.
Na tegoroczną edycję złoży się 9 spotkań ułożonych w ramach
tematycznych paneli, które odbywać się będą w przedostatni czwartek
każdego miesiąca (z wyłączeniem okresu wakacyjnego lipiec – sierpień –
wrzesień).
SZTUKA DIALOGU
spotkanie poświęcone problematyce dialogu
chrześcijańsko-muzułmańskiego na przykładzie działalności Centrum
Dialogu i Kultury „Doha” w Katowicach
SZTUKA BYCIA KOBIETĄ
spotkanie poświęcone problematyce feminizmu w świecie islamu,
głównym jego nurtom, organizacjom i przedstawicielkom w poszczególnych
krajach i regionach
SZTUKA POEZJI
spotkanie poświęcone twórczości sudańskiego poety mieszkającego w
Polsce oraz jego działalności społeczno-kulturalnej na rzecz dialogu i
współpracy
SZTUKA (PRZE)ŻYCIA
spotkanie poświęcone doświadczeniom z wieloletniego pobytu w jednym
z krajów arabskich, refleksji nt. małżeństw mieszanych oraz wychowania
dzieci na styku dwóch kultur i religii
SZTUKA ŚWIATA ISLAMU
spotkanie poświęcone wielkim centrom kultury i sztuki muzułmańskiej
spoza świata arabskiego, takim jak Istambuł w Turcji, Samarkanda w
Uzbekistanie, Isfahan w Iranie
SZTUKA ODNAJDYWANIA (KORZENI)
spotkanie poświęcone wspomnieniom z podróży do jednego z krajów
arabskich w poszukiwaniu rodzinnych korzeni
SZTUKA (PRZE)TRWANIA
spotkanie poświęcone Syrii jako obszarowi proxy war i związanemu z
tym kryzysowi humanitarnemu, z którym od 2011 roku borykają się jej
mieszkańcy
SZTUKA EDUKACJI
spotkanie poświęcone programom organizacji AIESEC opartym na
międzykulturowym wolontariacie, których ideą jest m.in. uczenie
polskiej młodzieży tolerancji wobec innych kultur i religii
SZTUKA KOLEKCJONOWANIA (WSPOMNIEŃ)
spotkanie poświęcone zbiorom tatarskim w polskich kolekcjach
muzealnych, dziejom i współczesności Tatarów na ziemiach polskich
Wydarzenie po raz kolejny objęte zostało patronatem naukowym Katedry
Orientalistyki (byłej Pracowni Języka i Kultury Arabskiej) UMK oraz
Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego, a także patronatami
honorowymi Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Pana Piotra
Całbeckiego i Prezydenta Miasta Torunia, Pana Michała Zaleskiego.
Pierwszy tegoroczny „przystanek” Orient Expressu zatytułowany „Sztuka
Dialogu” ma szczególne znaczenie, nie tylko dlatego, że otwiera
kolejną, czwartą już edycję projektu, nie tylko dlatego, że udało nam
się zaprosić do udziału w nim tak wyjątkowego gościa, z wieloletnim
doświadczeniem w teorii i praktyce dialogu międzyreligijnego, ale
także dlatego, że wpisuje się swoją tematyką w obchody Jubileuszowego
XX Dnia Islamu w Kościele katolickim, który przypada 26 stycznia.
Hasło przewodnie tegorocznego wydarzenia to „Katolicy i Muzułmanie w
służbie powszechnego braterstwa”, a główne uroczystości odbędą się w
siedzibie Instytutu Teologicznego Collegium Bobolanum w Warszawie.
Wszyscy uczestnicy przystanku „Sztuka Dialogu” otrzymają „Kalendarz
Trzech Religii” stworzony po raz ósmy przez chrześcijan, muzułmanów i
żydów z Katowic. Tegoroczne wydanie kalendarza opatrzone jest
podtytułem „Żydzie, chrześcijanie, muzułmanie – w Katowicach wczoraj i
dziś” i po raz kolejny towarzyszy mu przesłanie o otwartości na
wielokulturowość, dialog i szacunek okazywany każdemu człowiekowi.
Dzień Islamu w Kościele katolickim w Polsce – obchodzony jest od 2001
roku z inicjatywy Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów, która to
inicjatywa zyskała aprobatę Konferencji Episkopatu Polski. Organizacja
uroczystości powierzona została Komitetowi ds. Dialogu z Religiami
Niechrześcijańskimi, wchodzącemu w skład Rady ds. Dialogu
Międzyreligijnego Konferencji Episkopatu Polski. Tematykę kolejnych
obchodów Dnia Islamu wyznacza coroczne przesłanie kierowane do
muzułmanów przez Papieską Radę ds. Dialogu Międzyreligijnego na
zakończenie miesiąca postu, ramadanu. Warto podkreślić, że decyzja
polskiego Episkopatu o ustanowieniu Dnia Islamu ma charakter
pionierski w skali światowej. Dzień Islamu w Kościele katolickim w
Polsce obchodzony jest po zakończeniu Tygodnia Modlitw o Jedność
Chrześcijan poprzedzonego Dniem Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce.
„Kalendarz Trzech Religii” – wydawany jest od 2013 roku nakładem
miasta Katowice pod redakcją ks. dra Tadeusza Czakańskiego, delegata
metropolity katowickiego ds. dialogu z judaizmem i islamem. Inicjatywa
zrodziła się podczas konferencji naukowej na Wydziale Teologicznym
Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zorganizowanej z okazji 25.
rocznicy spotkania międzyreligijnego zwołanego w Asyżu przez Jana
Pawła II. Kalendarz uwzględniający święta trzech religii opracowywany
jest przez przedstawicieli Kościołów Katolickiego,
Ewangelicko-Augsburskiego, Prawosławnego, wspólnoty żydowskiej i
muzułmańskiej, we współpracy z Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu
Śląskiego. Główna idea projektu to „łączyć, a nie dzielić”, jest on
efektem wieloletniej współpracy społeczności wyznaniowych
zamieszkujących Katowice: chrześcijan, żydów i muzułmanów. Ze względu
na duże zainteresowanie nakład został zwiększony po pierwszych
edycjach z 3 do 6 tysięcy.
O PRACOWNI
Najdłuższe tradycje studiów orientalistycznych, w tym badań w zakresie arabistyki i islamistyki, mają trzy polskie uniwersytety: Uniwersytet Warszawski z obecną Katedrą Arabistyki i Islamistyki na Wydziale Orientalistycznym, Uniwersytet Jagielloński z Katedrą Arabistyki w Instytucie Orientalistyki na Wydziale Filologicznym oraz Uniwersytet Adama Mickiewicza z Zakładem Arabistyki i Islamistyki w Katedrze Studiów Azjatyckich na Wydziale Neofilologii. Jednak możliwość studiowania języków orientalnych dają też inne ośrodki akademickie, do których – dzięki utworzeniu nowej jednostki naukowo-badawczej, Pracowni Języka i Kultury Arabskiej – dołączył w 2001 roku Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Pracownia Języka i Kultury Arabskiej UMK jest częścią Wydziału Filologicznego, co określa rodzaj podejmowanych w niej studiów. Ich zadaniem jest kształcenie specjalistów w zakresie literaturoznawstwa i językoznawstwa, a z uwagi na coraz większe zainteresowanie problematyką dotyczącą nie tylko filologii, ale również szeroko rozumianych kultur Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz coraz bogatszą ofertę badawczą oraz dydaktyczną jednostki, w parze z kształceniem filologicznym idzie przybliżanie zagadnień dotykających innych dziedzin, w tym kultury i cywilizacji, historii, filozofii i religii, polityki świata arabskiego i muzułmańskiego.
STRUKTURA ORGANIZACYJNA
Pracownia Języka i Kultury Arabskiej jest nową jednostką Wydziału Filologicznego UMK, który rozpoczął działalność 1 września 1999 roku, a powstał z instytutów i katedr wyodrębnionych z dotychczasowego Wydziału Humanistycznego. Pracownię powołano do życia 1 października 2001 roku jako samodzielną jednostkę wydziałową.
GŁÓWNE KIERUNKI BADAŃ
Kadra naukowa i naukowo-dydaktyczna Pracowni Języka i Kultury Arabskiej prowadzi badania w zakresie nauk orientalistycznych, w dziedzinach takich jak arabistyka i islamistyka, a także badania z zakresu glottodydaktyki i kitabistyki. Zgodnie z systematyką obszarów, dziedzin i dyscyplin naukowych wprowadzoną w 2011 roku są to badania:
- W obszarze nauk humanistycznych, w dziedzinach takich jak:
- językoznawstwo
- literaturoznawstwo
- kulturoznawstwo
- religioznawstwo
- etnologia
- filozofia
- historia
- W obszarze nauk społecznych, w dziedzinach takich jak:
- nauki społeczne, w tym nauki o polityce, pedagogika, socjologia
- nauki ekonomiczne
- nauki prawne
- Główne kierunki badań kadry naukowej i naukowo-dydaktycznej Pracowni Języka i Kultury Arabskiej to:
- literaturoznawstwo: klasyczna i współczesna literatura arabska
- językoznawstwo: lingwistyka, w tym socjolingwistyka i psycholingwistyka
- glottodydaktyka: dydaktyka języka arabskiego, glottopedagogika międzykulturowa
- islamistyka: historia i współczesność świata islamu, kultura i cywilizacja świata arabskiego i muzułmańskiego, sytuacja społeczno-polityczna i ekonomiczno-gospodarcza w krajach arabskich i muzułmańskich, prawo muzułmańskie
- kitabistyka: rękopiśmienna literatura Tatarów WKL, historia i współczesność społeczności tatarskiej w Polsce