W poszukiwaniu alternatywnej poetyki przestrzeni: motywy kobiecości i środowiska w anglojęzycznej prozie rdzennych pisarek Ameryki Północnej XXI wieku

NCN, Preludium 19, 2020/37/N/HS2/01004
Kierownik projektu: mgr Julia Marta Siepak

Celem projektu jest zbadanie powiązań pomiędzy motywami przestrzeni, środowiska naturalnego oraz kobiecości w prozie XXI wieku autorstwa rdzennych pisarek pochodzących z Kanady oraz Stanów Zjednoczonych. Proponuję następujące hipotezy badawcze: (1) wybrane teksty literackie ukazują istotną relację pomiędzy kobietami a środowiskiem, podkreślając, że są one najbardziej narażone na przemoc kolonialną; (2) wybrana proza rdzennych pisarek, poprzez ukazanie złożonych mechanizmów opresji, stwarza alternatywę dla kolonialnego ujmowania przestrzeni. Projekt stanowi próbę odpowiedzi na następujące pytania badawcze:

(1) Jakie są związki pomiędzy środowiskiem a sytuacją rdzennych kobiet w krajach kolonizacji osadniczej, takich jak Kanada i Stany Zjednoczone? Jak są one przedstawione w wybranej literaturze?
(2) Jak rdzenne pisarki odnoszą się do aktualnych problemów związanych z degradacją środowiska naturalnego i niepewną pozycją kobiet?
(3) Jak relacje kobiet ze środowiskiem przedstawione w wybranych tekstach literackich zmieniają i kwestionują powszechne wyobrażenia przestrzeni?
(4) W jaki sposób zmiany w krajobrazie związane z urbanizacją oraz rozwojem przemysłu wpływają na sytuację kobiet w wybranych powieściach?
(5) W jaki sposób proza rdzennych pisarek w ostatnich latach wpisuje kwestie ochrony środowiska oraz problemy kobiet w ruch na rzecz dekolonizacji?

Powieści, które stanowią korpus projektu to Monkey Beach (2000), Son of a Trickster (2017) i Trickster Drift (2019) Eden Robinson, Birdie (2015) Tracey Lindberg, The Break (2016) Kathereny Vermette, Future Home of the Living God (2017) oraz The Night Watchman (2020) Louise Erdrich, The Marrow Thieves (2017) i Empire of Wild (2019) Cherie Dimaline oraz In the Night of Memory (2019) Lindy LeGarde Grover. Wymienione teksty literackie, pomimo rosnącej popularności w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, nie doczekały się jeszcze opracowań. Mój projekt zamierza wypełnić tę lukę w badaniach.

Wybrana metodologia czerpie z kilku dyscyplin naukowych, takich jak studia indygeniczne, feminizm, ekokrytyka oraz geografia społeczna. Interdyscyplinarna metoda badawcza pozwoli w najbardziej adekwatny i kompleksowy sposób zanalizować wskazaną problematykę, tj. kwestię powiązań pomiędzy przestrzenią, kobiecością oraz środowiskiem.

Współczesna sytuacja społeczno-ekonomiczna w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie sprawia, że wspomniany splot zależności zdaje się nadzwyczaj istotny. Postępujące zmiany klimatu kształtują współczesne wyobrażenia i skłaniają do poszukiwań bardziej zrównoważonych, alternatywnych postaw względem środowiska naturalnego. Jednocześnie, skala przemocy wobec rdzennych kobiet, przejawem której jest ruch społeczny dotyczący zaginionych oraz zamordowanych rdzennych kobiet i dziewcząt (MMIWG), oddziałuje na wrażliwość społeczną w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Współczesne pisarki rdzennego pochodzenia odnoszą się do tych jakże istotnych kwestii w swoich powieściach – ich głos nie powinien być pomijany przez badaczy literatury. Z tego powodu, mój projekt proponuje systematyczną i komparatystyczną analizę współczesnej prozy rdzennych kobiet Ameryki Północnej.

Wyniki badań zostaną rozpowszechnione w postaci referatów konferencyjnych, serii artykułów w języku angielskim oraz monografii. Mogą one zainteresować nie tylko badaczy literatury, ale także pedagogów i naukowców w dziedzinie studiów indygenicznych, ekokrytyki, oraz feminizmu.