Transgresja a migracja we włoskojęzycznej twórczości pisarzy pochodzenia rumuńskiego

NCN, Miniatura
Kierownik projektu: dr hab. Karol Karp, prof. UMK

Celem projektu jest analiza współczesnego pisarstwa transnacjonalnego w świetle kategorii transgresji na podstawie włoskojęzycznej literatury rumuńskiej. Wśród przedstawicieli pisarzy obcego pochodzenia, używających języka włoskiego jako narzędzia ekspresji literackiej, Rumuni zajmują szczególne miejsce. Stanowią dość liczną i ciekawą grupę autorów, których łączą kryzysowe doświadczenia epoki komunizmu oraz migracji kulturowej, a ich dzieła nie zostały jak dotąd szeroko opracowane naukowo. Co więcej, należy podkreślić całkowity brak publikacji, w których zostałyby odczytane z wykorzystaniem kategorii transgresji w ujęciu komparatystycznym.

W tym miejscu wymienię kilku najważniejszych pisarzy oraz przykłady tych utworów, które obejmuje niniejszy projekt: Ingrid Beatrice Coman Per chi crescono le rose (2010), Tè al samovar (2008), La città dei tulipani (2005), Victoria Dragone Ombra dell’amore (2011), Irina Turcanu La frivolezza del cristallo liquido (2011), Anca Martinas Dalla Romania senza amore (2009), Mircea Butcovan Allunaggio di un immigrato innamorato (2006), Mircea Decun Italia – tra un bel sogno e una dura realtà (2006), Valeria Mocanasu Straniera nella mia terra. Nella Romania al tempo di Ceausescu (2010), Il sapore della mia terra. In Italia con il cuore in Romania (2006).

Francuski uczony Bertrand Westphal (2007) podkreśla, że w odniesieniu do przestrzeni transgresja oznacza wychodzenie poza limity, przekraczanie granic w poszukiwaniu wolności i innego wymiaru egzystencjalnego.  Nowa rzeczywistość – twierdzi badacz – jest często źródłem rozczarowania i poważnych problemów. W świetle jego ustaleń uzasadniona jest hipoteza, że włoskojęzyczna literatura transnacjonalna, tworzona przez pisarzy, którzy doświadczyli migracji, przekraczania granic, specyficznej wędrówki mentalnej i językowej, może zawierać istotne komponenty wyrażające transgresję.

Transgresja może być rozumiana w bardzo szeroki sposób i dotyczyć wielu aspektów. Oznacza nie tylko łamanie zakazów, przekraczanie granic, przejścia z jednego stanu w inny, lecz również wszystkie aktywności, doświadczenia i emocje jednostki, które są sprzeczne z obowiązującym normami społecznymi, obyczajowymi, kulturowymi oraz – co szczególnie ważne w badaniach twórczości autorów rumuńskich – z jej fundamentalnymi prawami jako istoty ludzkiej. Ukazuje te obszary funkcjonowania człowieka, które należałoby zmienić, gdyż są nośnikami cierpienia i negatywnych bodźców, a jednocześnie pozwala negować konkretne stereotypy, obalać tabu, wyrażać wolność ciała i myśli. W związku z powyższym metodologia moich badań obejmuje ustalenia takich badaczy, jak na przykład: Georges Bataille (1988), Michel Foucault (2001), Sigmunt Freud (1976), Hafid Gafaïti Armelle Crouzières-Igenthrom (2005), Arnold van Gennep (2006), Józef Kozielecki (1987), Bruno Mazzara (1997), Martha Nussbaum (2004), Grzegorz Pertek (2014), Bertrand Westphal (2007).